گبه دل بافته‌ی زنانی است که عشق، غم، شادی، خوشی و ناخوشی های زندگی را دانه به دانه، پای دار، گره بر گره نقش می‌زنند. رنگ ها را از دل طبیعت می گیرند، از سبزی دل فریب سبزه زار، سرخی لاله زار، زردی آفتاب دلپذیر و آبی آسمان نیل گون.
داستان پر مهر گبه بافی را در سفر به شهر نارنج و ترنج بخوانید.
گبه چیست ؟
گبه نوعی قالی درشت بافت است که پرز آن بلندتر است (تا حدود دو سانتی متر) و تعداد پودهایی که بین گره ها رد می کنند زیادتر است و گاه به 14 می رسد. در بعضی نقاط دیگر ایران قالیچه‌های کلفتی می بافند که به آن خرسک می‌گویند ولی گبه و خرسک یکی نیستند. گبه معمولا برای مصرف خود قبیله بافته می‌شده و به هیچ وجه جنبه تجاری و فروش نداشته و جنس آن نرم ترین و مرغوب ترین پشم موجود بوده است. بافندگان گبه آن را در کمال آزادی می بافند و خود را مقید به طرح و رنگ معینی نمی کنند. طراحی و نقش پردازی و حتی رنگ آمیزی گبه از قالی جداست.
نقش گبه
طرح ها و نقشه های گبه تماما ذهنی بوده و غالبا طرح های هندسی را در بر می گیرد و الهام گرفته از طبیعت و محیط اطرافشان بوده و هر کدام از نقوش، حکایت از زندگی، اعتقادات و آیین کوچ نشینان است و نقوش و خصوصیات آن را فقط و فقط زندگی ایلیاتی و عشایری تعیین کرده است و می کند و این همان اصالت گبه است. بیشتر گبه ها را بافندگان قشقایی و لر بویراحمد و لر بختیاری می بافند. در میان قشقایی ها گبه های تیره آرد کپان طایفه عمله از همه زیباتر و معروف‌تر هستند. یکی از بهترین نقش هایی که در بافتن گبه از آن استفاده می شود نقش شیر است که مظهر دلاوری است. در قالیچه ها و گبه های عشایری فارس، تعداد نگاره ها و نقش مایه های کهنی که سابقه ی آن ها به دوران ساسانی و یا آل بویه می رسد کم نیست.
مهم ترین طرح و نقشه گبه های عشایر قشقایی عبارتند از: طرح شیری، خشتی، حوض گبه، گل گبه، ایلاتی، درختی، هندسی، ابرش، چهار فصل و اردک
نام گبه های قدیم و جدید
نام گبه های دیروز: گبه درختی، شش بلوکی، درختی مرغی، بته مشکی، مشکی کوهی، شیری، شیری نادر، چپق گبه، شش بلوکی، ایمانلو، حاشیه بلوری، سه ترنج، ترنج در ترنج، سراسر ترنجی، حیات داودی، خشتی گلیمی
نام گبه های امروز: گبه ی قالی ترنج، خنگشت، سه ترنج، ترنج کوهی، شطرنجی، شطرنج در شطرنج، شیری گوزنی، تخت جمشیدی، قالی گبه ی دوشیر، شیری، شیری عروسکی، کوهی، عرب، درختی
روش بافت گبه
گبه بیش تر به روش فارسی باف و بر روی دارهای افقی (زمینی) بافته می شود. واحد بسته بندی گبه بقچه می باشد و در هر بسته 2 تا 4 تخته گبه گذاشته می شود. قدمت گبه بافی در استان فارس به 150 سال می رسد. ایلات و عشایر استان فارس، از اولین پیش قدمان گبه بافی به شمار می آیند.
خرید انواع گبه فروشگاه گره کارپت
انواع گبه
- گلیم گبه: اصلاح محلی آن (گمچه) است و فرشی است که توسط عشایر و روستاییان استان فارس و کهکیلویه و بویراحمد بافته می شود. بر روی دارهای افقی (زمینی) و از جنس پشم بافته می شود. گلیم گبه زمینه اش به صورت گلیم و طرح ها و نقش ها به صورت برجسته می باشد و نکته ی قابل توجه اینجاست که برخلاف گبه از طرح های منحنی و گردان نیز استفاده می شود.
- گبه پتویی: با پرزهای بلند و به صورت دو رو بافته می شود. استفاده از پود زیاد و ظرافت بافت این نوع گبه باعث نرمی آن می شود و بنابر همین دلیل به عنوان رو انداز یا پتو استفاده می شود.
- گبه قالی: ظریف ترین نوع گبه است که دارای پرزهای کوتاه تر و پود کمتر است و معمولا به سفارش افراد بافته می شود. در این نوع گبه تعداد پود در هر رج از سه پود تجاوز نمی کند.
در آخر باید گفت که خوشبختانه گبه امروزه نیز بافته می شود و کاربرد دارد و نسبت به فرش بسیار مقرون به صرفه است و قابلیت تلفیق با هر سبک دکوراسیون و چیدمان را دارد و این بسیار زیباست که بتوان با استفاده از گبه، هنر و فرهنگ ایرانی را به خانه هایمان بیاوریم.
در این قسمت پدر گبه جهان را معرفی کنیم. آقای غلامرضا ذوالانواری که تولید کننده دستبافته های عشایری در دو سبک کلاسیک و مدرن است . ایشان در نمایشگاه دموتکس آلمان علاوه بر دریافت جایزه بهترین نوآوری و طراحی لقب پدر گبه جهان را نیز کسب کرد. همچنین به علت یک عمر تلاش برای ارایه کالایی نو به بازار فرش، تندیس نمایشگاه به وی اهدا شد. نماینده ای از هیات داوران این نمایشگاه در روز اهدای تندیس، دلیل این لقب را معرفی و ایجاد نو آوری در تولید گبه و عرضه آن به بازارهای جهانی دانست.
گبه مانند پیراهن های رنگ به رنگ زنان قشقایی ، موجی از رنگ های شاد طبیعت را در خود جای داده و زمینه اصلی این فرش ها، دشت های سرسبزی است که عشایر در آنها زندگی می کنند. هر رنگی از گبه، نماد بخشی از طبیعت است. از دشت های شقایق گرفته تا شبدرهای سبز با گل های ریز ارغوان شان، کوه های زاگرس کبود و خاکستری، آسمان نیلی و لاجوردی و صورتی های مهارلو، تمام این رنگ هاست که خستگی از تن به در می کنند و رشته‌ای زیبا از طبیعت را درون قلب‌مان جاری می سازند.
منابع
- کتاب با تار و پود عشق،گبه ها و قالی های عشایری فارس- محمد صادقی فسایی – صفحه 15
- کتاب دست بافته های عشایری و روستایی فارس – سیروس پرهام – جلد اول صفحه 51
- کتاب گلیم و گبه – پرویز تناولی
- کتاب گبه هنر زیر پا – پرویز تناولی
نظرات کاربران