فرش عشایری ترکمن
وقتی پای فرش ترکمن در میان است، تاریخچه‌ای بسیار طولانی هم خودش را نشان می‌دهد. تک‌تک نقش‌ها و خطوط این فرش نشان از باوری خاص است که ریشه در سبکِ زیست عشایری دارد. نقش‌ونگارِ پویای این فرش، به ما می‌فهماند که یک زندگیِ همواره در حرکت و ایلیاتی و عشایری چقدر می‌تواند متنوع و همراه با اختلاف باشد؛ اختلاف‌هایی که در یک فرشِ واحد گردِ هم جمع می‌شوند. همین است که چشمِ بیشترِ تماشاگرانِ این فرش را به خود خیره کرده است.
ترکمن‌ها از نژاد ترک‌ها هستند که در حاشیه‌ی دریای خزر زندگی می‌کردند و فرش عشایریِ ترکمن یکی از نشانه‌های فرهنگ ترکمن بود. از آنجا که ترکمن‌ها زندگی عشایری داشتند، با توجه به نوع این زندگی و نیازهایشان، نقش‌هایی را به‌وجود می‌آورند که این نقش و هنرِ فرش ترکمن، توجه صنعت قالی‌بافی دنیا را به خود جلب کرد. ترکمن‌ها به صورت قبیله‌ای زندگی می‌کنند. همین قبیله‌ای بودنِ زندگیِ آنهاست که تنوع و گوناگونیِ فرش‌های آنها را نشان می‌دهد. هر کدام از قبایل به نسبتِ آداب و رسوم و خلق‌وخویِ خاصِ خودشان، نقش و نگارِ متفاوتی بر زمینِ فرش می‌آرایند. گرچه در تمامِ این فرش‌ها به نسبتِ قبیله، نقوشِ متفاوتی آشکار می‌شود، اما تمامیِ این اختلافات و گوناگونی‌ها در ویژگی‌های واحد و مشترکی گردِ هم جمع می‌آیند تا بتوانیم دَم از فرشِ عشایریِ ترکمن، به طور کلی، بزنیم.
زنان ترکمن با ایجاد گل‌های مختلف، شیوه زندگی خود، رفتارهای اجتماعی قبیله‌ای و جهان‌شناسی خود را به نمایش می‌گذاشتند. نقش و هنر در قالی ترکمن، ارزش‌ها و هنجارها و مسائل زندگی و محیط اطراف ترکمن‌ها را نشان می‌دهد. بسیاری از افسانه‌ها و باورها و اسطوره‌ها در این نقش‌ها جلوه‌ی ویژه‌ای دارند.
( خرید انواع فرش ترکمن از فروشگاه گره کارپت )
تاروپود فرش‌های عشایری ترکمن در بعضی از موارد پشم است که از پشم گوسفندان خود برای بافتن استفاده می‌کنند. ایل «تکه» ایلی است که بهترین بافته‌های قالی ترکمن را دارد که بیشتر از ابریشم استفاده می‌کنند. این نوع قالی، ریزباف است اما اکثر قالی‌های ترکمن درشت‌باف هستند. در قدیم، رنگ در فرش ترکمن محدود به پنج رنگ بوده که شامل: سفید، سیاه، سبز تیره، لاکی تیره، لاکی متمایل به زرد می‌بود، اما مدتی بعد، شخصی به نام نیازمحمد نیازی رنگ ها را به ۱۲ رنگ رساند که شامل: طوسی، دارچینی، عبایی، قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای تیره، طلایی، نخودی و آبی آسمانی بود.
نقش‌های فرش ترکمن
یکی از معروف‌ترین نقش‌ها در فرش عشایری ترکمن ماری‌گل نام دارد که بافت بسیار ظریف و دقیقی دارد. نام دیگر ماری‌گل، کوشک دابان یا جای پای شتر است که این نام، بخاطر مقدس بودن شتر در بین ترکمن‌ها بوده.
قابسه‌گل یکی دیگر از نقش‌های فرش عشایری ترکمن است که الهام‌گرفته از پرنده‌ای است که در سواحل دریای خزر زندگی و در میان چهارپایان تخم می‌گذارد . ترکمن‌ها به این پرنده بسیار احترام می‌گذراند.
طغرگل یا نقش عقاب یکی از نقش‌های فرش ترکمن است که نامِ طغرل سلجوقی را بیاد می‌آورد که وقتی پس از پیروزی بر مسعود غزنوی وارد نیشابور شد، بر یک دست، عقابی دست‌آموز و در دست دیگرش شمشیری عریان داشت.
طرح قابوس یکی از نقش‌هایی است که در سال‌های اخیر به وجود آمده و برگرفته از آرامگاه قابوس ابن وشمگیر می‌باشد.
آینه‌گل، درناق‌گل، گرمج‌گل و بسیاری نقش‌های دیگر در قالی ترکمن وجود دارد که تاریخچه‌ای در پس هر یک نهفته است.
نظرات کاربران